Tulipan dziki zwany także tulipanem leśnym (Tulipa sylvestris) jest gatunkiem wieloletnim z rodziny liliowatych (Liliaceae). Występuje w całej Europie i północnej Afryce oraz w Turcji. Populacje dziko rosnące zagrożone są wyginięciem. Nie było informacji o obecności w Polsce, wiec sądziłęm że wygineły. Jadnak po opublikowaniu zdjęć i informacji napłynęły zgłoszenia, że występuje i to nie tylko na południu Polski, ale i u nas. U nas prawdopodobnie tylko zdziczały (czyli jako roślina, która „uciekła” z ogrodów). Stwierdzany na Śląsku i północno-zachodnim podnóżu Tatr. Podobno w Polsce tulipan leśny osiąga północno-wschodnią granicę zasięgu występowania. Być może są to zdziczałe ogrodowe tulipany, które wróciły do fenotypu, typowego dla dzikich tulipanów (podobnie jak stało się z gołębiem domowym). A może to pozostałości po dawniej sprowadzonych leśnych tulipanach (uboższych być może nie było stać na dogie odmiany) i przetrwał.
Przepis na sok jest o tyle intrygujący, że w tulipanach występuje trująca tulipina. Tulipany działają trująco na konie, bydło, muły (znane są przypadki zatrucia, gdy zwierzęta zjadały tulipany uprawiane w celach dekoracyjnych). Kozy chyba nie są wrażliwe na tulipinę. Objawy zatrucia występują po upływie 1-2 godzin od zjedzenia rośliny. Odnotowany przypadki śmiertelne. Zapewne zależy od ilości spożytych tulipanów.
Nasi przodkowie eksperymentowali z różnymi roślinami w celach kulinarnych. Doświadcznie okupione niestrawnościami a nawet i zatruciami. Teraz z tego bogatego dziedzictwa czerpiemy pełnymi garściami.
Na koniec kilka ciekawostek o tulipanach. Są to rośliny cebulowe. Do botanicznego rodzaju tulipan (Tulipa) należy około 120 gatunków i co najmniej 15 tysięcy odmian uprawnych (kultywarów). Gatunkiem typowym jest nasz Tulipa sylvestris L. Naturalny obszar występowania tulipana to Europa Południowa, północna Afryka, Azja od Turcji, przez Iran, góry Pamir, Hindukusz, stepy Kazachstanu, po północno-wschodnie Chiny i Japonię.
U tulipana zachodzi zjawisko termonastii. Termonastia to ruchy nastyczne wywołane zmianą temperatury, a ruchy nastyczne to reakcje wzrostowe roślin niezależne od kierunku działania bodźca, związane z różnym tempem wzrostu różnych części organu lub ze zmianami turgoru niektórych komórek. U tulipana termonastia zachodzi, gdy jest jeszcze dość chłodno i tylko bezpośrednie nasłonecznienie podnosi dość znacznie temperaturę rośliny. Kwiaty tulipanów otwierają się, gdy temperatura wzrasta powyżej 15°C, a zamykają się gdy spada poniżej 13°C. U tulipana dostrzegalna reakcja zachodzi przy różnicy temperatur wynoszącej 0,5°C. Kwiaty tulipana w podwyższonej temperaturze otwierają się, a przy niskiej zamykają.
Czy sok z dzikich tulipanów warto przywrócić lokalnej tradycji kulinarnej (dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze)? Kuszące. A może trzeba wpierw dokładniej zbadać zawartość i efekty obróbki kulinarnej? I o tym będę opowiadał na wykładzie w Kętrzynie.
Stanisław Czachorowski
Więcej o leśnych tulipanach:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz