Usuwajmy przyczyny wypadków, a nie drzewa

List otwarty do Prezesa NIK Krzysztofa Kwiatkowskiego w sprawie przydrożnych drzew

Wrocław, 17 kwietnia 2015 roku

Usuwajmy przyczyny wypadków, a nie drzewa

W dniu 10 kwietnia br. NIK ogłosił wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie takiej zmiany przepisów ustawy o ochronie przyrody, które uniemożliwiłyby ponowne sadzenie drzew w miejscach, w których uprzednio wycięto drzewa ze względu na bezpieczeństwo ruchu.

Słuszne jest podjęcie przez Izbę ważnej kwestii bezpieczeństwa ruchu na drogach obsadzonych drzewami. Jednak jednoznaczne oceny zawarte w propozycji NIK mogą prowadzić do niekorzystnego i trudnego do zaakceptowania wycinania drzew w ogóle. Może to być też dogodny temat zastępczy, przy braku skutecznych działań ukierunkowanych na usuwanie przyczyn wypadków. Jednocześnie zwracam uwagę na to, że wybrany do powyższej interwencji został wątek poboczny, o niewielkim znaczeniu (co wyjaśniam w załączniku). Bezpieczeństwo na drodze to złożone zagadnienie, będące przedmiotem rozległych badań naukowych oraz troski praktyków, zwłaszcza policji i służb drogowych, jak też organizacji społecznych. Wypadki drogowe mają rozmaite przyczyny, nieraz trudne do ustalenia. Drzewo bywa czynnikiem zaostrzającym skutki wypadnięcia pojazdu z drogi, jednak rzadko bywa jego bezpośrednią przyczyną. W sytuacjach, kiedy przyczyny wypadku leżą gdzie indziej, należy się skupić na ich identyfikacji i usunięciu lub złagodzeniu. Nierzadko zdarza się, że drzewa są w następstwie takich nieszczęść usuwane, ale ludzie giną nadal. Usunięcie drzew, zwłaszcza ich znacznej liczby, z przyczyn związanych z bezpieczeństwem ruchu powinno zostać poprzedzone audytem BRD.

Drzewa pozostają pod ochroną prawną jako cenna zielona infrastruktura, na wiele sposobów poprawiająca jakość życia ludzi. Drzewa przydrożne m.in. eliminują zanieczyszczenia, utrzymują sprzyjający rolnictwu klimat, są siedliskiem i szlakami wędrówek chronionych gatunków zwierząt, współtworzą tradycyjny polski krajobraz stanowiący o atrakcyjności turystycznej regionów. Wobec dokonujących się zmian klimatycznych stanowią naszą polisę ubezpieczeniową, jako czynnik stabilizujący warunki atmosferyczne. Według publikowanych w USA i Wielkiej Brytanii badań, obecność drzew przydrożnych skłania kierowców do zmniejszenia prędkości średnio o około 5 km/h. Znam z praktyki sytuacje, gdy wypadki pojawiły się na drodze po wycięciu drzew, właśnie wskutek szybszej jazdy – uprzednio ograniczanej przez ich obecność. Ponadto ostatnie badania niemieckie wykazały, że drzewa alejowe są przyczyną jedynie 10 % śmiertelnych wypadków z udziałem drzew, pozostałe to zdarzenia związane z istnieniem drzew pojedynczych i leśnych.

Do tej pory zbyt często traktowano wycięcie drzew jako magiczny obrzęd mający zapewnić kierowcom bezpieczną jazdę. Proszę zwrócić uwagę na fakt, że mimo wycięcia w ostatnich kilkunastu latach przynajmniej kilkudziesięciu (jeśli nie setek) tysięcy drzew, liczba ofiar śmiertelnych na bogatych w aleje Warmii i Mazurach nie zmniejsza się szybciej, niż w innych regionach. Żeby radykalnie zmniejszyć liczbę ofiar wypadków drogowych, konieczne są wszechstronne działania z zakresu inżynierii ruchu, edukacji publicznej, egzekwowania przestrzegania przepisów. Trzeba skończyć ze społeczną akceptacją łamania przepisów prawa o ruchu drogowym.

W dniu 13 kwietnia br. odbyła się w Olsztynie debata na temat bezpieczeństwa ruchu w warmińsko-mazurskich alejach. Brali w niej udział w przedstawiciele parlamentu, policji, drogowców, służb ratunkowych i organizacji społecznych. Zgodzili się oni, że trzeba pilnie ograniczyć liczbę wypadków, zwłaszcza śmiertelnych, jednocześnie zachowując alejowy krajobraz, stanowiący warmińsko-mazurskie dziedzictwo i element atrakcyjności regionu. Olsztyńska debata wyznacza kierunek działań na rzecz dróg bezpiecznych i pięknych oraz bogatych w przyrodę na terenie całego kraju.
dr inż. Piotr Tyszko-Chmielowiec Lider programu Drogi dla Natury

Inicjatorzy listu:

1. Fundacja EkoRozwoju, Wrocław 
2. Polski Kongres Drogowy, Warszawa 
3. Polskie Towarzystwo Dendrologiczne, Warszawa 
4. Stowarzyszenie Eko-Inicjatywa, Kwidzyn 
5. Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba”, Kadzidłowo 

więcej na ten temat: http://www.aleje.org.pl/dzialania/promujemy-aleje/494-usuwajmy-przyczyny-wypadkow-a-nie-drzewa