Naturalny sposób na komary

(Plektrantus, fot. B. Płoszaj)

Lato szczególne deszczowe sprzyja pojawianiu się komarów. Atakują nas i nie dają spać, a na Warmii i Mazurach komary wydają się tak "duże jak bociany".

Istnieje kilka roślin, które skutecznie ochronią nas przed ukąszeniami komarów, a jedną nich jest komarzyca. Plektrantus koleusowaty (Plectranthus coleoides hort.; syn. Plectranthus forsteri) popularne w Polsce nazwana: komarzyca, komarnica, kadzidełko – to roślina należąca do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rodzaj obejmuje liczne gatunki, których liczba przekracza 200. Pochodzi z obszarów tropikalnych; według niektórych źródeł z Wysp Fidżi, Nowej Kaledonii i Australii, według innych z Półwyspu Indyjskiego.

Plektrantus uprawiany jest jako roślina ozdobna, w Polsce głównie jako roślina balkonowa, tarasowa w połączeniu z innymi roślinami z tej grupy. Łacińska nazwa rodzajowa Plectranthus pochodzi od budowy kwiatów przypominających swoim wyglądem ostrogę. A ze względu na jej intensywny zapach po potknięciu liści, wykazuje właściwości odstraszające komary. Wystarczy kilka roślin na balkonie i zapomnimy o komarach.

Komarzyca jest rośliną wieloletnią, ale nie zimującą w gruncie, charakteryzuje się zwisającymi pędami, na których osadzone są owalne i karbowane liście. Gatunek ma jasnozielone liście, a pędy sięgają długości nawet 200 cm. W lecie mogą pojawiać się mało dekoracyjne, białe kwiaty o budowie charakterystycznej dla jasnowatych, zebrane w grona do kilkunastu centymetrów długości. Roślina kwitnie w drugim roku uprawy i nie zawiązuje nasion.

Komarzyca może być rozmnażana przez sadzonki zielne sporządzane od stycznia. U nas najczęściej uprawiana na balkonach odmiana 'Marginatus' ma białe obrzeżenia na brzegach blaszki. Komarzyca nie ma specjalnych wymagań co do podłoża, wystarczy ziemia próchniczna dla roślin ozdobnych. Światło rozproszone, a u gatunku może być stanowisko cieniste, u odmian o biało obrzeżonych liściach wymagane jest więcej światła. Zimą do przezimowania wymaga chłodnego i widnego pomieszczenia. Wymaga umiarkowanego podlewania, nawozimy co 3–4 tygodnie nawozami płynnymi, nie dłużej niż do końca sierpnia.

dr inż. Beata Płoszaj–Witkowska 
Katedra Ogrodnictwa (http://www.uwm.edu.pl/ogrod/)

(Zimowe przygotowywanie sadzonek plektrantusa w szklarni,
fot. S. Czachorowski)

Mirosław Hoffman

Dr Mirosław J. Hoffmann jest jednym z pracowników, którzy poprowadzą zajęcia ze studentami kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze.

Dr Hoffmann to archeolog, kustosz dyplomowany w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Współzałożyciel i prezydent Towarzystwa Naukowego Pruthenia w Olsztynie, prezes Olsztyńskiego Oddziału Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich oraz członek KAFU (Kommission zur Erforschung von Sammlungen Archäologischen Funde und Unterlagen aus dem nordöstlichen Mitteleuropa). Stypendysta Herder-Institut w Marburgu.

Prowadził liczne wykopaliska przede wszystkim na obszarze Warmii i Mazur, a także Pomorzu Wschodnim i ziemi chełmińskiej oraz badania weryfikacyjno-powierzchniowe w północno-wschodniej Polsce i Obwodzie Kaliningradzkim. Autor około stu pięćdziesięciu publikacji – w tym czterech książek – dotyczących głównie zagadnień epoki brązu i wczesnej epoki żelaza obszarów zachodniobałtyjskich oraz historii archeologii Prus Wschodnich i Pomorza.

Problematyka badawcza i zainteresowania naukowe:

• kultura i osadnictwo strefy zachodniobałtyjskiej w I tysiącleciu przed Chrystusem; 
• rytuały sepulkralne w I tysiącleciu po Chrystusie (okres wpływów rzymskich, wędrówek ludów oraz wczesne średniowiecze (do epoki wikińskiej); 
• historia archeologii, i dziedzin przyrodniczych (palinologia, geologia); 
• dzieje muzealnictwa i tzw. turystyki historycznej; 
• historia III Rzeszy ze szczególnym uwzględnieniem Prus Wschodnich i Zachodnich. 

Dorobek naukowy:

• Książki – 4, 
• Rozdziały w monografiach – 25, 
• Publikacje naukowe – 88. 
• Artykuły popularno-naukowe oraz komunikaty naukowe –16 
• Redakcje prac zbiorowych – 5 
• Redakcje/współredakcje periodyków naukowych – 3 
• Podręczniki - 1 
•  Czynny udział w konferencjach naukowych – 169 

Inne osiągnięcia naukowe: członek komisji ministerialnej (powołanej przez ministra śp. Tomasza Mertę) dotyczącej przekazu i wymiany zabytków między Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie a Urzędem Konserwatorskim Brandenburgii); stypendysta Herder Institut w Marburgu (2002). W ramach osiągnięć naukowych i – przede wszystkim – organizacyjnych wymienić też należy spotkanie naukowe, które zostało najwyżej ocenione, z dotąd zorganizowanych w ramach przedsięwzięć naukowych organizowanych podczas 15-letniej działalności Kommission zur Erforschung von Sammlungen Archäologischen Funde und Unterlagen aus dem nordöstlichen Mitteleuropa, Museum für Vor- und Frühgeschichte w Berlinie – stowarzyszenia archeologicznego zrzeszającego badaczy z Polski, Niemiec, Litwy i Rosji.

M.H/S.C.

Policzyć warmińskie bociany. A po co?

(Bocian biały, fot.: Anwar2, Wikimedia Commons)

Bociany jednoznacznie kojarzą się z naszym regionem. Oczywiście mam na myśli bociana białego. Tych ptaków w naszym regionie jest rzeczywiście dużo. Ale nie zawsze tak było i nie zawsze tak musi być. Bocian biały jest związany z krajobrazem otwartym i rolnictwem ekstensywnym. Nie zawsze nasz krajobraz tak wyglądał. Czasami piszemy o odwiecznej puszczy. Ale i lasy nie zawsze u nas były.

Po ustąpieniu lodowca w ostatnim zlodowaceniu mieliśmy typowy krajobraz tundrowy, z reniferami a być może nawet jeszcze z mamutami. Bo jak pokazały najnowsze badania mamuty żyły jeszcze jakieś 2 tysiące lat przez nasza erą. Dopiero wraz z ocieplaniem się klimatu pojawił się las. Nasze najstarsze puszcze miałyby więc zaledwie kilka tysięcy lat. Z perspektywy życia człowieka to i tak dużo. W krajobrazie tundry żyli nasi przodkowie – łowcy reniferów. Pojedyncze ślady i po nich w ziemi pozostały.

(Bocian czarny. fot. Wikimedia Commons)

Przyjmijmy pierwotną puszczę za punkt odniesienia (kilka tysięcy lat do tyłu). W dzikiej puszczy żyły bociany, to fakt. Ale były to inny gatunek – bocian czarny. Wraz z rozwojem osadnictwa, wylesianiem i powstawianiem pól, gatunki puszczańskie stopniowo ustępowały (bo ich siedlisko się kurczyło). Ale napływały gatunki typowe dla krajobrazu otwartego i przekształconego antropogenicznie. Wraz z innymi gatunkami swoją liczebność zwiększyły bociany białe, niejako kosztem bociana czarnego. Dziedzictwo przyrodnicze mocno związane jest z dziedzictwem kulturowym, zwłaszcza w skali regionalnej i lokalnej.

Z dzieciństwa pamiętam wieś moich dziadków (gdzie spędzałem wakacje), Silginy, z charakterystycznym gniazdem bociana na oborze. We wsi było ich więcej, na szkole, na pałacu, na innych domach i budynkach gospodarczych. Bocian był widokiem codziennym. Wystarczyło siąść na schodach przed domem i obserwować. A w sąsiedztwie była istna wioska bocianów – Lwowiec. Tam było po kilka gniazd w jednym gospodarstwie.

Ale wraz ze zmianami w rolnictwie i sposobem użytkowania ziemi siedliska dogodne do zerowani bocianów, liczba tych ptaków zaczęła w różnych miejscach spadać. Na ich liczebność maja także warunki w miejscu zimowania, w Afryce i straty w czasie przelotów. Bocian biały wpisał się w naszą kulturę. Jest jednocześnie jednym z indykatorów stanu środowiska. Bo jego liczebność – tak jak wszystkich innych gatunków – uzależniona jest przecież od stanu środowiska. Od tego czy ma czym się żywić i gdzie gniazdować. Na dodatek jest ptakiem dużym i bardzo charakterystycznym. Łatwo więc go rozpoznać. Dlatego został wybrany do różnych akcji liczenia tych ptaków. Jeśli robić to w dużej skali i według jednolitej metodologii, to można wyciągać wnioski, dotyczące stanu środowiska i tendencji zmian.

Bocian jest przykładem, że zwykli ludzie, tak zwani wolontariusze, mogą uczestniczyć w ciekawych i ważnych badaniach naukowych i monitoringowych. Sami naukowcy tego nie zrobią, bo trzeba wielu par oczy i w wielu miejscach. A przy okazji jest pretekst by wybrać się na spacer. Dlatego gorąco zachęcam do udziału w akcji liczenia bocianów.

Stanisław Czachorowski

Apel PTOP do warmińskich bocianolubów!

Obecnie przygotowujemy publikację podsumowującą liczenia bocianów w Ostoi Warmińskiej (dawniej Warmińskie Bociany) w latach 2004, 2006, 2008, 2010, 2011, 2012, 2013. Chcielibyśmy Wam wszystkim podziękować za trud włożony w przemierzanie warmińskich i mazurskich zakątków w poszukiwaniu bocianów. Poniżej lista osób, o których wiemy, że liczyły boćki. Jeśli liczyłeś lub wiesz o kimś kto liczył i nie ma tej osoby na liście napisz do nas na smenderski@ptop.org.pl

Urszula Anikowska, Marta Brzozowska, Dawid Cząstkiewicz, Radosław Dąbrowski, Agnieszka Grabowska, Sławomir Kłusewicz, Zofia Korbut, Michał Korbut, Lucjan Kleinschmidt, Maria Łepkowska, Agnieszka Łuczkowska, Marcin Miruć, Małgorzata Molska, Krzysztof Molewski, Wojciech Sawicki, Agnieszka Sereda, Sławomir Springer.

Na zgłoszenia czekamy do końca marca 2014! http://www.ptop.org.pl/component/content/article/7-aktualnoci/739-apel-do-warmiskich-bocianolubow.html

Z wizytą w Liceum Polonijnym w Warszawie

Pani Zofia Wojciechowska pod koniec lutego br. odwiedziła Liceum Polonijne w Warszawie - Liceum Niepubliczne im. św. Stanisława Kostki. Opowiadała o kierunku kształcenia dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze. Omawiano także pomysły współpracy i wspólnych projektów z Centrum Badań nad Dziedzictwem Kulturowym i Przyrodniczym.

Z całą pewnością uda się nam coś wspólnie zrobić zarówno w zakresie dziedzictwo kulturowego różnych regionów Europy i Syberii jak i w zakresie Polonii.

St.Cz.

Zaproszenie na ogławianie wierzb w Żywkowie

Wierzba głowiasta z widocznymi śladami ogławiania, okolice Ełku,
fot. S. Czachorowski

Tradycyjnie, pod koniec zimy, zapraszamy wszystkich chętnych do Żywkowa na akcje ogławiania wierzb (przycinania gałęzi). Po co to robimy? Ano po to, by uratować same wierzby przez rozłupaniem (przerośnięte gałęzie są bardzo ciężkie i powodują rozłamywanie się pni) oraz aby inicjować procesy tworzenia się naturalnych dziupli, w których może zagnieździć się wiele gatunków ptaków m.in. dudek czy pójdźka. Ponadto wierzby stanowią cenne siedlisko dla wielu owadów.

Przede wszystkim chcemy jednak zachować wierzby jako element rolniczego krajobrazu. Człowiek od wieków sadził wierzby na miedzach i czerpał z nich korzyści w postaci opału. Chcemy pokazać, że warto kontynuować tę tradycję.

Wokół bocianiej wsi Żywkowo wierzb jest sporo, więc pracy mamy sporo! Przyda się każda para rąk do piłowania, noszenia i palenia gałęzi. Dla tych co chcą przyjechać wcześniej - gwarantujemy nocleg w naszej stacji terenowej. Obecnie stacja jest świeżo po remoncie i czekamy na meble, ale podłogi są ciepłe, więc karimata wystarczy.

Szczegóły akcji: - termin: 8 marca 2014 (sobota) w godz 9-15 - miejsce: Żywkowo gm. Górowo Iławeckie - nocleg z 7 na 8 marca możliwy w stacji terenowej w Żywkowie (gospodarstwo nr 7). Należy zabrać ze sobą śpiwór i karimatę. - zapewniamy: kiełbaskę na ognisko, rękawice do pracy, 3 pilarki i benzynę, ciągnik z przyczepą. - co zabrać: termos z herbatą, prowiant (dla głodomorów oraz dla tych co przyjadą już w piątek), robocze ubrania i chęć do pracy. - mile widziane: pilarki! Jako że mamy tylko 3 pilarki a chętnych może być więcej, prosimy wszystkich, którzy posiadają pilarki o zabranie ich na akcję. Drzewo będziemy wozić do właściciela wierzb, także plan jest na pracę "na czysto", bez pozostawiania gałęzi. Nie zabraknie też ogniska (może także już w piątek).

Zgłoszenia prosimy słać na: smenderski@ptop.org.pl lub telefonicznie na 609 306 989 Zapraszamy!
Sebastian Menderski

(Dziuplasta wierzba, ukształtowana przez ogławianie, okolice Ełku, fot. S. Czachorowski)

(Dziuplasta wierzba przydrożna, ukształtowana przez ogławianie, okolice Ełku,
fot. S. Czachorowski)

Od siebie dodam, że w dziuplach znajdują swoje siedliska nie tylko ptaki, ale i wiele bezkręgowców (nie tylko związane z siedliskiem martwego drewna i próchna), w tym błonkówki, z pszczołami włącznie. Ogławianie wierzb to zrównowazony sposób pozyskiwania drewna. Na nieszczęście ten dawny sposób pozyskiwania drewna zanika z krajobrazu rolniczego, znikają powoli głowiaste wierzby. Znika nie tylko malowniczy krajobraz ale i ważne przyrodniczo siedlisko.

St. Czachorowski

(Duża dziupla w wierzbie głowiastej. Takie nasze duże "bonsai" - bo powstaje przez lata ogławiania.
Okolice Ełku, tof. S. Czachorowski)

Stanisław Czachorowski

(dr hab. Stanisław Czachorowski, prof. UWM)

Jestem biologiem i ekologiem. Zajmuję się badaniem ekosystemów głównie wodnych, a ulubioną grupą zwierząt, którą się naukowo zajmuje są owady wodne z rzędu chruścików (Trichoptera). Pracuję w Katedrze Ekologii i Ochrony Środowiska na Wydziale Biologii i Biotechnologii. Jestem zatrudniony na etacie profesora nadzwyczajnego.

Interesuję się także filozofią przyrody i badaniami interdyscyplinarnymi, łączącymi nauki przyrodnicze z humanistycznymi. Moim hobby jest malowanie butelek i przywracanie wartości rzeczom wyrzuconym.

(W trakcie zajęć na letnim obozie naukowym
ze studentami biologii)

Do tej pory prowadziłem zajęcia dydaktyczne dla studentów biologii i biotechnologii takie jak ćwiczenia terenowe, ekologia rzek i źródeł, ekologia jezior, ochrona środowiska, autoprezentacja, seminarium dyplomowe. Dla studentów III stopnia studiów (studia doktoranckie) prowadzę wykłady z biomonitoringu oraz ogólnej teorii systemów. Na studiach podyplomowych prowadzę wykłady z biologii ogólnej oraz ekologii i ochrony środowiska. Dawniej miałem także seminarium dyplomowe na kierunku pielęgniarstwo.


Na kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze poprowadzę zajęcia na następujących przedmiotach: ekologia i ochrona środowiska, ekologia miasta, proseminarium, seminarium.

Obecne zainteresowania naukowe związane są z przyrodniczymi elementami ekorozwoju, ochroną bioróżnorodności i monitoringiem zmian w środowisku przyrodniczym (w szczególności wodnym). Zainteresowania badawcze koncentrują się wokół ekologii, biologii rozwoju, biogeografii i ochrony owadów wodnych, a w szczególności chruścików (Trichoptera), i dotyczą siedliskowego rozmieszczenia larw Trichoptera w wodach śródlądowych (rzekach nizinnych, jeziorach, drobnych zbiornikach i źródłach), wpływie czasowej i przestrzennej nieciągłości środowiska na strukturę rozmieszczenia makrobentosu oraz wpływie zmian klimatycznych na występowanie i siedliskowe rozmieszczenie chruścików w wodach północnej Polski.

W ostatnich latach problematyka badawcza uzupełniona została o próbę oceny antropogenicznych przekształceń i wtórnej renaturalizacji zgrupowań chruścików w krajobrazach kulturowych (agrocenozy, urbicenozy) w tym w uprawach roślin, wykorzystywanych dla celów energetycznych (energia odnawialna). Podejmuję zagadnienia związane z antropogenicznymi przekształceniami biocenoz oraz wskaźnikowego szacowania naturalności biocenoz wodnych. Ponadto prowadzę badania ekologiczne na poziomie krajobrazu (ekologia krajobrazu).

W swoich zainteresowaniach naukowych nawiązuję także do zagadnień teoretycznych: ogólnoekologicznych i ogólnobiologicznych. W zakresie nauk stosowanych interesuję się problematyką rozwoju zrównoważonego (ekorozwoju), głównie w Regionie Bałtyckim i Zielonych Płucach Europy ze szczególnym uwzględnieniem edukacji ekologicznej (środowiskowej), edukacją w zielonych szkołach a także filozofią przyrody. Najnowszym pomysłem badawczym jest dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe regionu.

 

Więcej informacji na e-portfolio: http://czachorowski1963.blogspot.com/

Dziedzictwo Kulturowe i Przyrodnicze - jedyne takie studia w Polsce

Poszukujemy specjalisty do Działu Edukacji

Centrum Nauki Kopernik poszukuje specjalisty do Działu Edukacji. Do zadań pracownika należeć będą między innymi:

• współtworzenie koncepcji projektów edukacyjnych Centrum Nauki Kopernik 
• opracowanie programu i wdrażanie nowych działań związanych z realizacją projektów edukacyjnych 
• koordynowanie wydarzeń, w tym planowanie i realizacja wydarzeń w projektach 
• Pozyskiwanie zasobów na potrzeby serwisów internetowych powiązanych z realizowanymi projektami edukacyjnymi – w tym odpowiedzialność za jakość i zarządzanie publikowanymi treściami. 
• współpraca z pracownikami działu EDU przy realizacji projektów edukacyjnych. 
• nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów zewnętrznych; współpraca z partnerami zewnętrznymi np. organizacjami pozarządowymi, przedstawicielami świata nauki, instytucjami oświatowymi, itd. 
• zarządzanie animatorami i konsultantami zewnętrznymi współpracującymi przy powierzonych działaniach – np. rekrutacja, zawieranie i obsługa umów, delegowanie i nadzór nad realizacją pracy. 
• współtworzenie budżetu powierzonych działań 
• przygotowywanie wniosków finansowych i części merytorycznej umów potrzebnych do realizacji w/w działań 
• obsługa i kontrola realizacji umów zawieranych przez CNK dotyczących w/w działań. 

Wymagania:

• wykształcenie wyższe, w dziedzinie szeroko rozumianych nauk przyrodniczych 
• doświadczenie pracy naukowej lub edukacji nieformalnej, pozaszkolnej 
• doświadczenie pozyskiwania i zarządzania treścią portali internetowych 
• wysokie kompetencje i doświadczenie pracy zespołowej 
• wysoka kultura osobista 
• samodzielność i odpowiedzialność za powierzone zadania 
• bardzo dobra znajomość języka angielskiego w mowie i piśmie

 Mile widziane:

• doświadczenie w popularyzacji nauki – publikacje, prowadzenie warsztatów, wykładów, współpraca ze środowiskiem Festiwalu Nauki, Pikniku Naukowego, Uniwersytetów Dziecięcych, itd. 
• praca w organizacjach pozarządowych działających w obszarze edukacji

 Oferujemy:

• zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin 
• pracę kreatywną o wysokim poziomie innowacyjności 
• pracę w inspirującym, aktywnym zespole 

 Osoby zainteresowane prosimy o przesyłanie:

• CV ze zdjęciem 
• listu motywacyjnego do dnia 28/02/2014 roku 

Prosimy o dopisanie następującej klauzuli „Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych dla realizacji procesu rekrutacji (zgodnie z ustawą z dn. 29.08.97 roku o ochronie danych osobowych Dz.U Nr 133 poz. 883)". Zastrzegamy sobie prawo do odpowiedzi na wybrane zgłoszenia.

Anna Dziama
Kierownik Działu Edukacji
 CENTRUM NAUKI KOPERNIK ul. Wybrzeże Kościuszkowskie 20 00-390 Warszawa
tel.  516 169 261,  www.kopernik.org.pl

Rozpoczynamy obchody Roku Oskara Kolberga

Dzisiaj, 22 lutego 2014 roku obchodzimy 200 rocznicę urodzin Oskara Kolberga, który urodził się w Przysusze.

Rok 2014 został ogłoszony Rokiem Oskara Kolbega. Rocznica obchodzona jest pod auspicjami UNESCO. Dorobek Kolberga jest gigantyczny. Oskar Kolberg wydał 33 tomy monografii regionalnych i tematycznych, opublikował około 200 artykułów z zakresu etnografii, folklorystyki, językoznawstwa, muzykologii. Spuścizna Oskara Kolberga stanowi nadal niezbędną materiałową podstawę, do której odwołują się obecnie wszyscy etnografowie oraz każdy z realizowanych projektów dotyczący twórców i badaczy kultury. Kolberg uważał, że zachowanie tradycji jest fundamentem odrodzenia Polski i siłą sprawczą wielu patriotycznych działań. Dzięki temu wybitnemu folkloryście i etnografowi pozostały na zawsze z nami liczne melodie ludowe, tańce, obrzędy, zwyczaje i wierzenia naszych przodków. Prawdą jest, że bez poznania źródeł naszych obrzędów, zachowań i tradycji życia codziennego w rodzinie i społeczności, zwykłych gestów – które także mają swoje źródło - nie będziemy mogli zrozumieć w pełni współczesnego świata.

W Polsce, kraju związanym mocno z swoją historią jak się okazuje wiedza o pracy Kolberga jest znikoma. Przeprowadzono badania a ich wynik jest zastanawiający – okazuje się, że aż 90 procent Polaków nie wie kim był Oskar Kolberg a tylko 8 proc. badanych Polaków wie kim był. Gdzie zatem tkwi błąd ? Czy kultura ludowa , dziedzictwo kulturowe jest przedmiotem troski współczesnych edukatorów? Może więc należy bardziej skoncentrować się na historii regionalnej by uzmysłowić obecnym pokoleniom znaczenie prostych form kulturowych. Ekspresja historii tkwi w dydaktyce szczegółowej. Rok Kolberga ma szansę to zmienić.

Oficjalna inauguracja Roku Kolberga będzie mieć miejsce 24 lutego podczas koncertu zatytułowanego “Od Kujawiaka do Krzesanego” w Filharmonii Narodowej. Na estradzie Filharmonii wystąpią mistrzowie muzyki tradycyjnej – Jan Brodka i Trombity Ziemi Żywieckiej, Zofia Warych, Piotr Gaca z Wielką Orkiestrą Gaców, Trebunie-Tutki, Zbigniew Namysłowski Quintet, Kapela Ze Wsi Warszawa oraz pianistka Magdalena Lisak z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej pod batutą Jacka Kaspszyka. Koncert zostanie odtworzony na antenie Programu 2 Polskiego Radia we wtorek, 25 lutego o godz. 19.30.

Powstała multimedialna aplikacja na smartfony „Przewodnik śladami Oskara Kolberga”. Warto o niej wspomnieć, gdyż postać Oskara Kolberga na zawsze powinna pozostać w naszej pamięci.

Szczegóły dotyczące obchodów Roku Kolberga dostępne są na stronie www.kolberg2014.org.pl.

Z.W.

Lech Ostasz

Prof. nadzw. UWM, Lech Ostasz Instytut Filozofii,. Urodzony w 1958 roku. Absolwent III Liceum Ogólnokształcącego w Toruniu. Studia psychologiczne i filozoficzne odbył na KUL-u w Lublinie. Trzy dni po obronie pracy magisterskiej wyjechał na studia doktoranckie do Fryburga w Niemczech. Po zakończeniu studiów w roku 1986 obronił pracę doktorską na Uniwersytecie w Monachium. Habilitował się na UJ w Kra-kowie. Tam wykładał filozofię do 1997 roku. Następnie przeniósł się na Uniwersytet Gdański, by po dwóch latach osiąść w Olsztynie, podejmując pracę na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim.

Pracuje w obrębie filozofii, antropologii kulturowej, historii kultury i psychologii. Opublikował 20 książek poświęconych wymienionym dziedzinom wie-dzy. Nadto pisze poezje, dramaty teatralne, eseje; jest członkiem Związku Literatów Polskich.


Na kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze poprowadzi dwa wykłady.

Zjawiska społeczno-kulturowe w Europie

Każdy skrawek Europy jest usytuowany w Europie – brzmi tautolo-gicznie? Tak. Ma to jednak dźwięcznie podkreślić dwa znaczenia; pierwsze: że dany skrawek, obszar czy prowincja jest częścią kontekstu kultury euro-pejskiej, drugie znaczenie: aby zrozumieć skrawek, trzeba zajmować się zarówno nim, jak i całością. Wykład zatytułowany „Zjawiska społeczno-kulturowe w Europie” słu-ży zapoznaniu studentów z tym, co ważnego piszczało i piszczy w trawie Europy, by lepiej usłyszeć swoistość kulturowego pisku dochodzącego z ob-szaru Warmii i Mazur. Zostaną przedstawione istotne trendy i zwroty w historii życia spo-łecznego i religijnego Europy od czasów, kiedy Homo sapiens patrzył kątem oka na ostatnich Neandertalczyków po współczesność. To jest bardzo frapu-jąca wycieczka w przeszłość, tym bardziej, że kończy się na teraźniejszości naszego kontynentu i interesującego nas jego skrawka. Postaram się naukowo-historyczną i filozoficzną ścisłość przeplatać swobodną narracją (trzymającą się zakresu poruszanych problemów).

Kulturotwórcza rola mitu 

Słowo „mit” zna każdy, ale nie każdy zna wielość znaczeń tego słowa, a wśród nich znaczenia najważniejsze pod względem tworzenia kultury ludzkości i kultury danego obszaru Ziemi. Jak ma się mit do logiki i racjonalności, jak się ma do takich dziedzin kultury jak sztuka, religia, państwo, gospodarka? Warto półtorej godziny w tygodniu zatrzymać się przy tych pytaniach. Ponieważ mit i tworzona przez niego część kultury dotyczą każdego człowieka, poruszę też kwestie związków mitu z życiem psychicznym.

II Olgólnopolskie Spotkanie Młodych Technologów Żywności

O dziedzictwie kulturowym i przyrodniczym oraz współpracy z Polonią w Senacie RP

(Od lewej: Zofia Rycharska, Barbara Chludzińska, Marek Konopka,
Zofia Wojciechowska, Stanisław Czachorowski, Irina Korol, Łukasz Bielewski)

O Centrum Badań oraz o kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze (jak i innych propozycjach kształcenia UWM w Olsztynie) mieliśmy okazję porozmawiać w czasie 54. posiedzenia Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą (komisja Senatu Rzeczypospolitej Polskiej) w dniu 18 lutego 2014 r. Dzięki aktywności naszych partnerów, głównie p. Zofii Wojciechowskiej, mieliśmy możliwość zaprezentenowania naszych pomysłów. Jednoczesnie składamy podziekowania p. senatorowi Markowi Konopce za duże zaangażowanie, pomoic i życzliwość w realizacji tego przedsięwzięcia.

(fot. Z. Wojciechowska)

Posiedzeniu przewodniczył  senator Łukasz Abgarowicz. W tematykę współpracy regionu z Polonią oraz z Obwodem Kaliningradzkim wprowadził senator Marek Konopka. O sytuacji i problemach społeczności polonijnej w Obwodzie Kaliningradzkim opowiedziała p. Irina Korol z Czerniachowska.

W programie znalazła sie także informacja na temat projektu „Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Polonii” na przykładzie Polonii Obwodu Kaliningradzkiego (Zofia Wojciechowska). Ja przedstawiłem prezentację pt. "Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze regionu jako płaszczyzna współpracy transgranicznej oraz oferta kształcenia dla Polonii”. Była to okazja do zaprezentowania kierunku licencjackiego dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze, który został uruchomiony oraz pomysłów, dotyczących konferencji i seminariów, które planujemy zorganizować z Uniwersytetem w Kaliningradzie.

W czasie posiedzenia znalazło się także wystąpienie Łukasza Bielewskiego, dyrektora Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, dotyczące współracy województwa z Obwodem Kaliningradzkim.

To było już drugie spotkanie z naszym udziałem w senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą. I znakomita okazja do poszerzania kontatów zarówno tych regionalnych jak i zagranicznych. A udało się to dzięki dobrej współracy z naszymi partnerami pozauniwersyteckimi (zwanymi w urzedowym jezyku interesariuszami).

W pracach Centrum będziemy systematycznie poszerzali naszą regionalną współpracę z różnymi instytucjami i organizacjami, głównie poprzez realizację wspolnych projektów oraz organizowanie interdyscyplinarnych seminariów.

St. Czachorowski

(Promocja UWM i naszej oferty kształcenia na ul. Wiejskiej.
Od lewej: Stanisław Czachorowski, Robert Wróbel - Mazurski Klaster Turystyczny. Fot. Z. Wojciechowska)

Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew

Ciag dalszy prezentowania kadry dydaktycznej kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze. Tym razem dr hab. Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew, prof. UWM, która poprowadzi zajęcia z przedmiotu ochrona dziedzictwa bibliotecznego.

(Prof. Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew w czasie zajęć dydaktycznych - Olsztyńskie Dni Nauki 2013.
Fot. Maciej Rynarzewski)

Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew jest absolwentką kierunku bibliotekoznawstwo i informacja naukowa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie (1979). Doktorat w zakresie historii uzyskała na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (1988). Za rozprawę doktorską Starowiercy w Polsce i ich księgi otrzymała I Nagrodę im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego za rok 1988 w grupie prac niepublikowanych. Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie bibliologia – historia książki nadała Rada Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego 28 września 2004 r. 

Praca zawodowa: 1979 r. - 1980 r. stażystka w Zakładzie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej WSWP w Olsztynie, 1980-1981 – asystent, 1981-1988 – starszy asystent, 1988-2006 -adiunkt (po utworzeniu od 1999 r. w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim), 2002-2005 członek Senatu UWM, 2003-2004 – zastępca dyrektora Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych ds. naukowych, 2005-2009 -dyrektor Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych, 2006 – prof. nadzwyczajny. Obecnie pracuje w Zakładzie Archiwistyki, Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM w Olszynie. Prowadzi wykłady i ćwiczenia z historii książki i bibliotek, historii starowierców (wykład monograficzny).

Główne kierunki badań: historia książki i bibliotek; dorobek piśmienniczy Słowian zapisany i drukowany alfabetem cyrylickim; kultura książki Białorusinów, historia starowierców.

Publikacje: Starowiercy w Polsce i ich księgi, Olsztyn 1995; Druki cyrylickie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVIII w., Olsztyn 2003; Katalog druków cyrylickich XV-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej (współautor.), Warszawa 2004; Katalog inkunabułów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej Hosianum w Olsztynie (współautor.), Olsztyn 2007, artykuły, rozdziały w pracach zbiorowych, hasła w encyklopediach i inne, łącznie około 80. publikacji. Uczestniczyła w ponad trzydziestu krajowych i międzynarodowych konferencjach.

Jest członkiem Zespołu ds. Historii Książki i Bibliotek Komitetu Nauk Historycznych PAN, ekspertem ds. bibliotek, Polsko-Białoruskiej Komisji Konsultacyjnej ds. Dziedzictwa Kulturalnego (ekspert ds. bibliotecznych) i Polsko-Litewskiej Grupy Ekspertów ds. Dziedzictwa Kulturalnego.

Ochrona dziedzictwa bibliotecznego 

Warmia szczyci się bogatymi zbiorami ksiąg sięgającymi czasów średniowiecza. W bibliotekach olsztyńskich: Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum”, Muzeum Warmii i Mazur, Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, Bibliotece Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i Wojewódzkiej Bibliotece znajdują się cenne rękopisy, stare druki (w tym inkunabuły -XV w.) oraz cymelia z XIX w. i XX w. Na ich kartach zostawili zapiski Mikołaj Kopernik, Marcin Kromer, Jan Dantyszek i wiele innych znakomitych postaci. Studenci zobaczą je z autopsji. Nauczą się określać wiek książki na podstawie filigranu (znaku wodnego), rozpoznawać technikę zdobienia (drzeworyt, miedzioryt, litografia, itp.), opisać oprawy. Poznają działania na rzecz ochrony dziedzictwa bibliotecznego i nauczą się go popularyzować.

I Ty możesz zostać bankierem.... bioróżnorodności.

W ochronę różnorodności biologicznej - dziedzictwa przyrodniczego - włączyć można się także jako osoba indywidualna i jako przyrodniczy wolontariusz. W sieci znaleźć można bardzo ciekawą inicjatywę Polskiego Banku Nasion. Tak więc i Ty możesz zostać bankierem! W banku nasion starych odmian roślin uprawnych.

Jak działa bank? Mozna otrzymać bezpłatnie nasiona roślin uprawnych. Warunek jest jeden, po sezonie trzeba odesłać trochę nowych nasion. Bo stare odmiany roślin można przechowywać w banku tylko aktywnie. Nie da się ich na długo zamknąć w "sejfie". Żeby przerwały muszą być stale wysiewane. Parafrazując powiedzienie ekonomistów, że pieniądz musi być stale w ruchu - życie musi stale być "w ruchu" czyli być wysiewane i rosnąć.

Do tej pory działanością taką zajmowały się wyłącznie instytucje państwowe. A teraz oferta skierowana jest także do przyrodników wolontaruszy. Dzieki takiemu pomysłowi rosną szanse na ochronę tych starych odmian. Bo są rozsiewane w wielu miejscach - nawet lokalna, niespodziewana katastrofa czy klęska nie jest wstanie zniszczyć wszystkich osobników, a tym samym całej starej odmiany. Dziedzictwo przyrodnicze ma szansę być ocalone.

Na razie w Banku wyraźnie dominuje oferta "zagraniczna". To widać po nazwach tych odmian. Ale możemy przecież wzbogacić Bank polskimi, regionalnymi, starymi odmianami roślin uprawnych. W ten sposób możemy pielęgnować i chronić swoje własne dziedzictwo przyrodnicze. I to przy wsparciu wolontariuszy z innych krajów.

Na stronie internetowej Banku (http://bank-nasion.pl/) wyczytać możemy m.in. "Dzięki waszemu wsparciu będziemy mogli nabyć jeszcze więcej unikatowych ekologicznych nasion! :) KONTAKT: kontakt@bank-nasion.pl"

"Nasiona, które możesz u nas nabyć to wynik wieloletnich poszukiwań starych odmian owoców i warzyw. Są to najlepsze ekoologiczne nasiona, wiele odmian ma ponad 100 letni rodowód.  Nasiona są organiczne, tak jak rośliny z których zostały zebrane. Uprawiane w zgodzie z naturą. Ich naturalna odporność gwarantuje wysokie plony bez użycia chemii. Współpracujemy z najbardziej uznanymi europejskimi bankami nasion.

Dlaczego warto wziąć udział?  Bierzesz udział w dynamicznie rozwijającym się ekologicznym projekcie. Wspólnie z nami dbasz o bioróżnorodność oraz zachowanie starych i ciekawych odmian, a co za tym idzie – szanse na powrót smaków z dzieciństwa. Dla każdej partii nasion prowadzone będą szczegółowe zapiski. Za kilka lat może się okazać, że nasiona z małej paczuszki, którą przekazałeś, uprawia ogromna rzesza ludzi. A Ty dzięki historii prześledzisz całą ich drogę! Nawiążesz kontakty z takimi samymi zapaleńcami jak Ty! :)

Za pomocą naszej wyszukiwarki lokalnych produktów będziesz mógł wymieniać się swoimi zdrowymi plonami. Uprawiasz zdrowe warzywa i owoce o wysokiej jakości biologicznej a widok unikatowych odmian w Twoim ogródku przykuje niejedno ciekawskie spojrzenie.

Możesz zdobyć te wszystkie wspaniałe nasiona zupełnie za darmo! Wystarczy że po zakończonym sezonie odeślesz nam część zebranych nasion. (patrz tabela zwrotu kaucji). Możesz też pomóc nam w pracach jako wolontariusz i w zamian otrzymać nasiona"

"Chcesz przekazać do banku własne nasiona? napisz do nas kontakt@bank-nasion.pl o wszystim Cię poinformujemy. Intensywnie poszukujemy starych polskich odmian, jesli jesteś posiadaczem takiego skarbu w swoim ogrodzie koniecznie się z nami skonataktuj"

Pmysł jest znakomity, warto go wesprzeć. Bo znakomicie wpisuje się w ochrone naszego dziedzictwa przyrodnicznego. Ale kulturowego także! Bo do opisu gazdej odmiany dołaczona jest historia konkretnych ludzi i regionów.

St. Czachorowski

Grzegorz Białuński

Prof. Grzegorz Białuński

Pracowncy realizujący zajęcia na kierunku Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze. Prof. Białuński poprowadzi prezedmiot Historia osadnictwa ziem pruskich.

Celem przedmiotu jest zapoznanie z dziejami osadnictwa na ziemiach pruskich - od czasów pruskich po czasy współczesne. Punktem wyjścia będzie omówienie dziejów najstarszego znanego nam historycznego osadnictwa w czasach plemion pruskich (X-XIII w.). Ważną i najobszerniejszą częścią wykładu będzie omówienie zorganizowanej akcji kolonizacyjnej ziem pruskich prowadzonej przez Zakon Krzyżacki i potem Księstwo Pruskie (XIII-XVIII w.). Wtedy powstało większość istniejących do dzisiaj miejscowości na Warmii i Mazurach. W końcowej części pojawią się rozważanie o przemianach osadniczych w czasach najnowszych, z głównym uwzględnieniem zmian po 1945 r.

*  *  *   *   *

Studia: historia UMK Toruń, 1985-1990.

Stopnie i tytuł naukowy: magister – 12 czerwca 1990 na podstawie pracy „Galindowie – rozwój i zanik plemienia” (promotor prof. Antoni Czacharowski); doktor – 6 marca 1996 UMK Toruń („Osadnictwo południowej i środkowej strefy Wielkich Jezior Mazurskich – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie od XIV do początku XVIII wieku. Studium zmian osadniczych na środkowych Mazurach”, promotor prof. Marian Biskup); doktor habilitowany – 8 października 2002, UMK Toruń (na podstawie pracy: Przemiany społeczno-ludnościowe południowo-wschodnich Prus Krzyżackich i Książęcych do 1568 r., Olsztyn 2001); profesor nauk humanistycznych – 12 stycznia 2012.

Praca: 1990-1996 Szkoła Podstawowa w Skopie i Giżycku (nauczyciel historii), od 1996-2013 - Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie (adiunkt), od 2004 - profesor nadzwyczajny, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, kierownik Zakładu Historii Krajów Nadbałtyckich (od 2010), Prorektor ds. Kadr (od 2012); ponadto w latach 1999-2010 Prywatna Wyższa Szkoła Zawodowa w Giżycku (wykładowca, profesor nadzwyczajny, od 2001 do 2006 r. kierownik Katedry Turystyki i Rekreacji).

Zakres badań: osadnictwo na Mazurach, Prusy Krzyżackie i Prusy Książęce oraz dzieje Prusów w okresie średniowiecza i czasach nowożytnych. Ostatnio w zainteresowaniach badawczych dominują problemy zaniku ludności (staro)pruskiej, a przede wszystkim kariera i asymilacja rodów rycerskich o pruskich korzeniach.

Publikacje: w sumie pond 250 prac naukowych, w tym 10 książek. Ważniejsze publikacje: Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich (Olsztyn 1999); Przemiany społeczno-ludnościowe południowo-wschodnich Prus Krzyżackich i Książęcych do 1568 r. (Olsztyn 2001), Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgobroskie (węgorzewskie) (Olsztyn 2002); Siedlungswesen im Bereich der Groβen Masurischen Seen vom 14. bis 18. Jahrhundert - Ämter Lötzen und Rhein (Hamburg 2005); Ród Prusa Kleca ze szczególnym uwzględnieniem rodziny von Pfeilsdorfów-Pilewskich (Malbork 2006); Bevölkerung und Siedlung im ordensstaatlichen und herzoglichen Preussen im Gebiet der “Grossen Wildnis” bis 1568 (Hamburg 2009); Misja prusko-litewska biskupa Brunona z Kwerfurtu (Olsztyn 2010); Studia z dziejów rycerskich i szlacheckich rodów pruskich (XIII-XVI wiek). Część I (Olsztyn 2012).

Osiągnięcia dydaktyczne: - promotor 3 prac doktorskich; ponad 100 prac magisterskich i prac licencjackich z zakresu historii średniowiecznej i nowożytnej oraz prac licencjackich z zakresu turystyki i rekreacji; - 4 otwarte przewody doktorskie.

Przynależność do stowarzyszeń naukowych: Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie (członek Zarządu i wice-przewodniczący Komisji Historycznej); Towarzystwo Naukowe Pruthenia (członek Zarządu); Verein für Familienforschung für Ost- und Westpreussen, Hamburg; Polskie Towarzystwo Historyczne; Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe.

Jan Gancewski

Prof. Jan Gancewski

Kolejna sylwetka w ramach cylku prezentacji osób, które realizować będą zajęcia na kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrdnicze (c.d.n.)

*  *   *   *   *

Dr hab. Jan Gancewski, prof. UWM Profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM w Olsztynie. Absolwent historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Studia ukończone w 1989 r. Doktorat w 1997 r, na UMK Temat: Rola zamków krzyżackich w ziemi chełmińskiej od połowy XIV w. do 1454 r. pod kierunkiem prof. Z.H. Nowaka.

Mediewista. Badacz Historii Zakonu Krzyżackiego w Prusach i historii regionalnej. Profesor nadzwyczajny w Zakładzie Historii Krajów Nadbałtyckich Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM w Olsztynie. Przewodniczący Koła Polskiego Towarzystwa Historycznego w Mrągowie oraz wiceprezes Oddziału Olsztyńskiego PTH. Członek Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Kanclerz Towarzystwa Naukowego „Pruthenia”.  Przewodniczący Rady Naukowej Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku (od 03. 2012 r.)

Habilitował sie w 2012 r. na UWM. Temat: Folwarki w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1466-1525.

Redaktor naczelny czasopisma naukowego Mrągowskie Studia Humanistyczne, poświęconego historii i literaturze m.in. na Mazurach. Zastępca redaktora naczelnego czasopisma naukowego ukazującego się na UWM: Echa Przeszłości. Członek polsko-niemieckiej grupy dyskusyjnej ds. wydawnictw źródłowych w Berlinie i Toruniu.

Opublikował m. in. monografię p.t.: Rola zamków krzyżackich w ziemi chełmińskiej od połowy XIV wieku do 1454 roku. Współautor oraz redaktor naukowy wielu opracowań zbiorowych monograficznych i syntetycznych oraz kilkudziesięciu artykułów w czasopismach naukowych krajowych i zagranicznych oraz wydawca źródła w czasopiśmie zagranicznym (w Niemczech). Aktywny uczestnik m.in. międzynarodowych konferencji na UMK w Toruniu z cyklu: Ordines militares. Colloquia Torunensia Historica. Pobyt na kwerendzie naukowej w Max-Planck-Institut für Geschichte w Getyndze w 2003 r. stypendium ze środków UWM w Olsztynie, na zaproszenie ówczesnego dyr. Instytutu MPI f. G. w Getyndze prof. O.G. Oexle oraz stypendysta Herder-Institut w Marburgu w 2006 r.

Studia historyczne na UMK w Toruniu została podjęte w głębokim przekonaniu uzyskania możliwości studiowania i później samodzielnego badania przeszłości. Zainteresowania zakonem krzyżackim rozpoczęły się od drugiego roku studiów na seminarium śp. prof. Zenona Huberta Nowaka. Później były rozwijane na seminarium magisterskim i doktoranckim, pod opieką tego samego profesora. Z powodu zainteresowania zakonem krzyżackim, a szczególnie jego dziejami społeczno-gospodarczymi związał się również z historią Prus, a zatem szeroko rozumianą historią regionalną i dziejami kultury materialnej tej krainy historycznej.

Od Dnia Chruścika do Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego

"Patrząc na różnorodne tendencje ośmielam się stwierdzić, że inicjatywy takie jak Dzień Chruścika, Noc Biologów czy Olsztyńskie Dni Nauki i europejska Noc Naukowców są namacalnym dowodem na naszą uniwersytecką, intelektualną i organizacyjną podróż ku Centrum Nauki (takim jak to w Warszawie). Jest ogromne zapotrzebowanie na tego rodzaju usługi edukacyjne oraz rosnące doświadczanie. Przykładem dojrzewającej gotowości do tworzenia jest rodzący się pomysł na wspólne z Wydziałem Humanistycznym i wieloma partnerami pozauniwersyteckimi majowe Dni Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego. Z realną perspektywą wyjścia do środowisk polonijnych. I to już w tym roku."
Wiadomości Uniwersyteckie, luty 2014

Jedyne takie studia w Polsce - dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie otwiera NOWY kierunek studiów! DZIEDZICTWO KULTUROWE I PRZYRODNICZE


Jeśli masz szerokie zainteresowania, nie ograniczające się do jednej dziedziny wiedzy, wybierz interdyscyplinarne studia licencjackie, które łączą w sobie obszar humanistyki i nauk przyrodniczych.

Studia na kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze zapewnią przygotowanie do pracy w:

• jednostkach samorządu lokalnego, 
• placówkach kultury i samorządowych jednostkach edukacyjnych, 
• regionalnych przedsiębiorstwach zajmujących się turystyką, 

Zdobędziesz kompetencje niezbędne do skutecznej działalności w:

• lokalnych i regionalnych organizacjach pozarządowych i stowarzyszeniach, 
• prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej. 

Uzyskasz wiedzę o źródłach finansowania projektów regionalnych, m.in. ze środków UE. Poznasz metody pracy specjalisty do spraw pozyskiwania funduszy oraz metodologię tworzenia aplikacji do sponsorów i mecenasów kultury. Uzyskasz podstawy wiedzy z nauk biologicznych i wiedzy o kulturze, o sztuce, podstawy ochrony dziedzictwa kulturowego i ochrony przyrody.

Możesz zrealizować praktyki zarówno w krajowych, jak i europejskich instytucjach i przedsiębiorstwach. W ramach Erasmusa możesz wyjeżdżać na wymianę studencką i na praktyki do Danii i Francji. Po zakończeniu studiów możesz kontynuować naukę zarówno na kierunkach humanistycznych, jak i przyrodniczych.

Program kształcenia

Proponujemy system modułowym:

• moduł kształcenia ogólnego; 
• moduł: wprowadzenie do dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, 
• moduł kulturowy; 
• moduł: różnorodność biologiczna; 
• moduł: ekorozwój; 
• moduł: człowiek i środowisko; 
• moduł regionalny: Warmia i Mazury; 
• moduł praktyczny, 
• moduł fakultatywny,
• moduł dyplomowy.

Duży nacisk kładziemy na samodzielne dokonywanie wyboru przedmiotów przez studentów - oferujemy szeroką pulę przedmiotów do wyboru zarówno z humanistyki, nauk społecznych, jak i nauki przyrodniczych.

Organizacja studiów: 

Studia prowadzone są przez Instytut Filozofii Wydziału Humanistycznego UWM we współpracy z Wydziałem Biologii i Biotechnologii UWM, zajęcia prowadzą specjaliści z całego Uniwersytetu. Studia trwają 6 semestrów. Kończą się obroną pracy dyplomowej z wybranej przez studenta dziedziny. 

Rekrutacja 2014 http://www.uwm.edu.pl/kandydaci/rekrutacja/rekrutacja-2014

Szczegółowe informacje znajdziesz tutaj: www.uwm.edu.pl/dziedzictwo

JEDYNE takie studia w POLSCE Zapraszamy!

Dr Matra Śliwa

O tym, jak studenci w ramach praktyk zbudują mrowisko

(Obóz naukowy studentów biologii w Meklemburgii, w ramach praktyk wakacyjnych.
Bionic Park i makieta termitiery. Pierwszy odd lewej S. Czachorowski)

Co prawda pierwsi studenci na kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze pojawią się dopiero w październiku, to już teraz staramy się o współprace z różnymi pozauniwersyteckimi partnerami aby zapewnić naszym studentom ciekawe miejsca praktyk. Razem z Ogrodami Markiewicz chcemy zbudować... mrowisko. Czyżby mrówek zabrakła na Mazurach? Nie, to element edukacji przyrodniczej oraz specjalistycznej infrastruktury turystycznej. Dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe regionu nie jedna, innowacyjna ma twarz. A ponieważ praktyki odbędą się już w lipcu.... to wysyłamy studentów Wydziału Biologii i Biotechnologii. Po pierwsze wszyscy studenci są nasi, po drugie interdyscyplinarna współpraca przynosi korzyści.

Fundacja Inkubator Kreatywności z Marcinkowa składa wniosek do Urzędu Marszałkowskiego z Olsztyna. Partnerem projektu jest UWM w Olsztynie. W czasie płatnych, dwutygodniowych praktyk wakacyjnych, trójka studentów Wydziału Biologii i Biotechnologii opracuje i wykona model mrowiska oraz tablicy edukacyjnej.

St. Czachorowski

*   *   *   *   *

Bez wątpienia każdy z nas spotyka na swojej drodze mrówki. Wywołują w nas różne reakcje: unikamy ich, boimy się. Ale zazwyczaj nie zwracamy na nie uwagi. Mrówki pełnią ważną rolę w ekosystemie, ale czy każdy z nas wie właściwie jaką? Warto wziąć pod lupę te tajemnicze dla nas owady.

Mrówkowate (Formicidae) – rodzina owadów należąca do rzędu błonkówek, podrzędu trzonkówek, obejmuje ok. 12 tysięcy gatunków, w Polsce występują jedynie 103 gatunki. Mrówki nie należą do samotników, żyją często w milionowych społecznościach. W zależności od gatunku osiedlają różne miejsca. Ich ulubionym (oczywiście, niektórych gatunków) jest bór sosnowy, gdzie budują kopce z sosnowych igiełek. Jednak siła mrówek nie leży w ich różnorodności, a w licznym występowaniu. Owady te nie leniuchują. Nawet jedna kolonia jest wstanie wyryć kilka metrów sześciennych tuneli. Budując je użyźniają i napowietrzają glebę.

Zasiedlając obumarłe drzewa, przyczyniają się do jej szybszego rozkładu a co za czym idzie uwolnienie związków organicznych do gleby zmniejszając jej kwasowość. Kolejnym z wielu obowiązków mrówek jest roznoszenie nasion. Te małe owady w czasie jednego okresu wegetatywnego są w stanie przenieść ok. 30000 nasion na dalekie dystanse istotnie wzbogacając bioróżnorodność lasu. Są one swoistymi biowskaźnikami. Jeśli w lesie występują licznie mrówki, z pewnością możemy stwierdzić, że jest to czysty las.

Mrówki biją również rekordy w oczyszczaniu lasu z martwych zwierząt. Potrafią w ciągu tygodnia oczyścić sarnę z wszystkich tkanek miękkich. Robią to bardzo chętnie, gdyż wykorzystują składniki mineralne, białka do budowy larw. Głównym posiłkiem mrówek są larwy owadów, w czasie tzw. gradacji, czyli masowego pojawiania się niektórych owadów (np. brudnicy mniszki, czy osnui gwiaździstej) przestawiają się prawie wyłącznie na pozyskiwanie tych owadów, istotnie ograniczając ich liczebność. Są to często owady pasożytujące, szkodliwe dla innych zwierząt.

Ciekawym zjawiskiem jest symbioza mrówek z mszycami. Mrówki chronią mszyce przed drapieżcami, w podziękowaniu mszyce oddają swój produkt wydzielniczy tzw. spadź. Jest to słodka i lepka ciecz która stanowi dla mrówek prawdziwy przysmak.

Oprócz niewątpliwie ważnej roli jaką mrówki odgrywają w przyrodzie, coraz bardziej popularne stają się metody leczenia za pomocą jadu mrówek. Ludzie już dawno odkryli lecznicze działanie jadu mrówczego i chętnie je wykorzystywali. Mieszkańcy Syberii stosowali „kąpiele” w mrowiskach, aby jad mrówek wprowadzany do ich ciał przez dzielnych obrońców mrowiska, uleczył dolegliwości reumatyczne, bóle stawów, stany osłabienia organizmu, przeziębienia oraz w celu zapewnienia sobie zdrowych zębów. W Polsce chętnie stosowano spirytus mrówczany, świetnie uśmierzający wszelkie bóle przede wszystkim stawów i leczący reumatyzm. Od niedawna na rynku dostępny jest produkt tzw. proszek z dzikich mrówek zawierający wiele mikro- i markoelementów, witamin oraz co najważniejsze cynk, który pozytywnie wpływa na gospodarkę immunologiczną człowieka. Proszek z Czanbajszajskich dzikich mrówek ma leczyć zapalenie wątroby typu B. Naukowcy twierdzą, iż preparat z mrówek ma działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, uspokajające, wyrównujące oddech oraz regulujące prace wątroby. To tylko nieliczne właściwości lecznicze mrówek.

Rola mówek w przyrodzie jest nieoceniona i nie doceniana. Ciężko jest sobie wyobrazić jak wyglądał by świat bez tych małych owadów. Bez wątpienia mówki mają „pełne ręce roboty” i są niezmiernie ważnymi stworzeniami, także uważajmy podczas spaceru by na żadną nie nastąpić.

Izabela Górzyńska

Agnieszka Biegalska

Bardzo nie lubię pisać wszelkiego rodzaju biogramów, not, czy wizytówek. Nigdy nie wiem, co powinno się w nich znaleźć, co jest ważniejsze od tego ważnego. Napiszę więc krótko. Z wykształcenia jestem filozofem, z zamiłowania też. Od lat badam fenomen ludzkiej woli i jej wolności. W ostatnim czasie mój umysł zaprząta mistyka, oczywiście filozoficzna. Niezmiennie zachwyca mnie pióro Lwa Tołstoja i sączący się z głośnika przydymiony dźwięk fortepianu.

Na kierunku dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze poprowadzę zajęcia na przedmiocie „Współczesne koncepcje woli” 

Okazuje się, że są takie pytania, które stawiamy sobie wszyscy: czy jestem wolny?, czy samodzielnie podejmuję ważne życiowo decyzje?, czy można żyć w świecie zupełnie niezależnych jednostek?, czy wolność oznacza, że mogę robić wszystko, o czym zamarzę? I wreszcie: skąd się wzięła wolność?, czy ona w ogóle istnieje? Ponadczasowy charakter tych pytań wskazuje na fakt, że wpisały się one w intelektualne dziedzictwo myśli europejskiej. Może więc warto spróbować poszukać odpowiedzi na nie? Może wówczas lepiej zrozumiemy siebie? Może z większą łatwością będziemy dostrzegać i oceniać procesy jakie zachodzą w świecie? A wszystko po to, by żyć bardziej świadomie.

Dr Agnieszka Biegalska

"Muzyka w Obrazie" czyli połączenie przyrody z kulturą

(fot. Ewa Rubczewska)

Wernisaż tych prac odbędzie się 7 lutego 2014 roku o godz. 18.00 w Galerii Parkowa w Centrum. Wstęp na wernisaż jest wolny.

I Olsztyńskie Koncerty „Muzyka w Obrazie”: Do wybranego zestawu zdjęć komponują: Robert Kanaan (Gdańsk), Adam „Mr Smok” Bórkowski (Poznań), Elżbieta i Andrzej „Andymian” Mierzyńscy (Olsztyn).

1. Robert Kanaan przygotuje koncert do zestawu zdjęć Marka Jankowskiego (Lubomino), Michała Pieściuka (Olsztyn) i Ewy Rubczewskiej (Olsztyn).

2. Adam „Mr Smok” Bórkowski muzycznie oprawi zdjęcia Bożeny Kraczkowskiej (Olsztyn), Henryka Ciruta (Olsztyn) i Andrzeja Grabowskiego (Bisztynek).

3. Elżbieta i Andrzej „Andymian” Mierzyńscy zaprezentują kompozycje muzyczne do zdjęć Jacka Kowalskiego (Różnowo), Michała Buszkiewicza (Bisztynek) i Anny Wojszel (Wipsowo).

Premiera pokazu muzyczno-fotograficznego odbędzie się 7 lutego (piątek) 2014 roku. Godz. 18.00 - wernisaż wyróżnionych fotografii I Olsztyńskiego Przeglądu Fotografii. Godz. 19.00 - koncert I Olsztyńskich Koncertów „Muzyka w Obrazie” (muzyka z pokazem zdjęć). Wstęp na wydarzenie jest wolny.

(fot. Ewa Rubczewska)

(fot. Michał Buszkiewicz)

O Centrum Badań nad Dziedzictwem Kulturowym i Przyrodniczym w Radiu Wnet

Zielony dekalog Magazynu e!stilo, dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze Mazur w programie akademickim, wieści od Polonii z Niemiec i specjalne zaproszenie dla słuchaczy na wystawę... oraz prezent, który czeka na Was.

Zapraszam 5 lutego godzina 14.00 - 15.00 on - line Program Pomost a z nami kilku gości: dr Krzysztof Mencel ekolog, prof. Stanisław Czachorowski z Centrum Badań nad Dziedzictwem Kulturowym i Przyrodniczym, Robert Wyszkowski z Radia Polnisch Radiofreiburg oraz Radosław Pietrzak z Olsztyna i doskonała muzyka - Pro Musica Antiqua.

Zofia Wojciechowska

No to Fruwamy ! (zaproszenie na wystawę)

Zaproszenie na wernisaż i na wystawę fotografii Elwiry Iwaszczyszyn. Miejskie życie ptaków widziane z zupełnie innej perspektywy. Zdjęcia to swoisty biologiczno-artystyczny komiks z dygresjami filozoficznymi.

Wernisaż odbędzie się 10 lutego (poniedziałek), o godz. 18.00 w Galerii pod Antenką (budynek Radia Olsztyn).

S.C.

Zieleń miejska - Naturalne Bogactwo Miasta - Kierunki zmian terenów zieleni w miastach (konferencja)

Upływa ćwierćwiecze od zmiany ustroju gospodarczego Polski i dziesięciolecie od pierwszego naszego spotkania w Toruniu na konferencji poświęconej terenom zieleni miejskiej. Te okrągłe jubileusze skłaniają do podsumowań i refleksji. 

Świat wokół nas zmienia się. Zmieniają się nasze miasta. Rośnie presja urbanizacyjna. Twarde prawa gospodarki kapitalistycznej powodują wypieranie terenów zieleni z miast, ograniczenie powierzchni zieleni osiedlowej. Zabudowuje się wszystkie wolne przestrzenie, które dotychczas służyły okolicznym mieszkańcom jako zieleńce do wypoczynku. Z naszych miast wypierane są ogrody działkowe, z których korzystają przede wszystkim najstarsi mieszkańcy, a nowych parków nie przybywa, wręcz przeciwnie - ogranicza się ich powierzchnie, obudowuje zwartą zabudową, przebudowuje w kierunku ograniczania bioróżnorodności.

Zmienia się klimat. Naszemu światu grozi globalne ocieplenie, skutkujące coraz częściej różnego rodzaju kataklizmami i katastrofami klimatycznymi. Żyjemy w epoce dużych zmian. Dlatego dobrze jest na nowo przemyśleć miejsce i rolę terenów zieleni w miastach. W jakim kierunku powinniśmy podążać, czy i w jakim zakresie miejskie tereny zieleni mają się zmieniać, jak najskuteczniej nimi zarządzać. To tylko niektóre problemy skłaniające do dyskusji. 

Wierzymy, że, tak jak w latach poprzednich, zjawią się Państwo tłumnie w Toruniu na tym dziesiątym, jubileuszowym, spotkaniu, aby włączyć się do dyskusji i zastanowić się nad przyszłością miejskich terenów zieleni w naszym kraju.

Do Państwa dyspozycji przygotowaliśmy następujące bloki tematyczne:

• Tereny zieleni - ich rola i znaczenie w przestrzeni miasta; 
• Tereny zieleni a prawo (zarządzanie); 
• Tereny zieleni a jakość życia, aspekt społeczny; 
• Tereny zieleni a system przyrodniczy miasta (aspekt przyrodniczo-ekologiczny). 

Program: 

• I dzień - sesje referatowe, spotkanie towarzyskie, 
• II dzień - sesja terenowa II dzień - sesja referatowa, sesja posterowa, dyskusja, wystawy, prezentacje, pokazy, promocje 

Miejsce i termin konferencji: Toruń, 08-10 października 2014 r.

Referaty - kalendarium: Osoby zainteresowane przedstawieniem referatu (komunikatu) lub posteru prosimy o:

• przesłanie streszczenia (do 300 słów) w postaci elektronicznej (*.doc) do dnia 25.03.2014 r. na adres sekretariatu konferencji. 
• o zakwalifikowaniu referatu autorzy zostaną powiadomieni drogą mailową do 15.04.2014 r. wraz z informacją o sposobie jego przygotowania do publikacji 
• ostateczną wersję referatu w formie wydruku i wersji elektronicznej, po zakwalifikowaniu należy przesłać na adres Sekretariatu Konferencji do dnia 30.06.2014 r. 
•  Warunki uczestnictwa: - Pełen pakiet (udział w obradach, materiały, wyżywienie, spotkanie towarzyskie) - 690 zł + VAT - Pełen pakiet (autorzy referatów) - 610 zł + VAT - Udział w obradach i materiały - 350 zł + VAT - Spotkanie towarzyskie - 130 zł + VAT - Sesja terenowa - 250 zł + VAT Powyższe koszty uczestnictwa nie obejmują noclegów 

Zgłoszenia i wpłaty wnoszone do 30.06.2014 roku - rabat 5% Ostateczny termin wpłat: 20.09.2014 roku. SZKOLENIE FINANSOWANE PRZYNAJMNIEJ W 70% ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH ZWOLNIONE Z VAT (Art. 43 ust.1 pkt. 29 Ust. o vat) WÓWCZAS CENA NETTO= CENA BRUTTO Świadczenia: - udział w sesjach referatowych i sesji terenowej, - możliwość prezentacji wyników badań i doświadczeń w formie referatu, komunikatu lub posteru, - materiały konferencyjne, - spotkanie towarzyskie. Prezentacje i promocje: - prezentacja audiowizualna podczas sesji referatowych - 1000 zł + VAT - reklama w materiałach konferencyjnych - II, III i IV str. okładki - 1400 zł + VAT - wkładka dwustronna - 700 zł + VAT (należy dostarczyć wydrukowane wkładki w nakładzie 300 egz., format 175x245 mm, do obcięcia do formatu 165x235 mm) - stoisko ekspozycyjne - koszt 1 m2 - 250 zł + VAT

Organizatorzy: Urząd Miasta Torunia Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Toruń

Sekretarz naukowy: prof. dr hab. Marek Kosmala (SGGW Warszawa)

Komitet organizacyjny: mgr inż. Elżbieta Oleksiejuk (NOT), mgr Szczepan Burak (UM Toruń) mgr inż. Paweł Piotrowiak (PZITS O/Toruń) Koordynator prezentacji promocyjnych: mgr Jerzy Piotrowiak (PZITS O/Toruń) Sekretariat Konferencji: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Toruń Ul. Piernikarska 4/1, 87-100 Toruń tel. 056 662-90-75, fax. 056 662-90-73 www.zielenmiejska.org, facebook, e-mail: szkolenia.pzits@vp.pl

Numer konta: Bank BPH S.A. Oddział Toruń 47 1060 0076 0000 3200 0084 6281

IX Konferencja „Bory Tucholskie – Ochrona Biosfery”

(fot. S. Czachorowski)

Uprzejmie informujemy, że Katedra Biofizyki Molekularnej Uniwersytetu Łódzkiego jest organizatorem IX Konferencji na temat: „Bory Tucholskie – Ochrona Biosfery”, która odbędzie się w Charzykowych w terminie 29-30 września 2014 r. Zachęcamy do wzięcia w niej udziału.

Konferencja jest kontynuacją naszych spotkań związanych z prezentacją ostatnich (nowych) badań dotyczących nie tylko Borów Tucholskich ale również innych zespołów leśnych na terenie naszego kraju. Podobnie jak w poprzednich latach przewidziane są następujące sesje tematyczne:

• 1. Fauna, flora i ochrona przyrody.
• 2. Skażenie środowiska wodnego.
• 3. Bioindykacja w ocenie jakości środowiska.
• 4. Wdrażanie różnorodnych form edukacji na terenie Parków Krajobrazowych.
• 5. Fizjologiczne mechanizmy obrony organizmów przed skażeniami wód.
• 6. Substancje toksyczne w środowisku.

W ramach sesji przedstawiane będą referaty oraz komunikaty w formie ustnej lub plakatowej. Prosimy o podanie najbardziej odpowiadającej Państwu formy prezentacji (ostateczna decyzja należeć będzie do Komitetu Organizacyjnego).

Koszty uczestnictwa (wpisowe) wynosić będą 500 zł. W ramach wpisowego uczestnicy otrzymują m.in.: teczkę ze streszczeniami prezentowanych prac, monografię (po konferencji), całodzienne wyżywienie, w tym udział w spotkaniu towarzyskim i planowanej wycieczce na terenie Borów Tucholskich. Prosimy o nadsyłanie zgłoszeń do dnia 11 kwietnia 2014 r na adres sekretarza konferencji: joannab@biol.uni.lodz.pl.

Wytyczne dotyczące streszczeń oraz formy dokonywania opłat, a także informacje o bazie noclegowej otrzymają Państwo w kolejnym komunikacie nr 2, który rozesłany zostanie po 11 kwietnia bieżącego roku.

Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego,
Prof. dr hab. Krzysztof Gwoździński
Instytut Biofizyki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego ul. Pomorska 141/143, 90-236 Łódź tel. (042) 42 635 44 52, fax. (042) 635 45 10
e-mail: kgwozdz@biol.uni.lodz.pl